Thôn Máo Chóa Sử, xã Tả Ngài Chồ có 95 hộ, trong đó 100% là người Mông. Năm 2016, ông Giàng Chá Diu được bà con tín nhiệm bầu là người có uy tín của thôn. Ông Giàng Chá Diu luôn phát huy vai trò của một đảng viên - người có uy tín trong tuyên truyền, vận động phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Phương pháp tuyên truyền của ông là lồng ghép trong cuộc họp thôn, nhắc nhở các gia đình quan tâm đến con, em là nữ chưa đủ 18 tuổi, nam chưa đủ 20 tuổi. Bên cạnh đó, các tài liệu tuyên truyền liên quan đến vấn đề tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống được ông dịch từ tiếng phổ thông sang tiếng dân tộc thiểu số, phổ biến cho bà con bằng tiếng Mông.

Ông Giàng Chá Diu cho biết: Bên cạnh tích cực tuyên truyền, vận động, tôi và gia đình luôn gương mẫu thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. 4 người con của tôi đều kết hôn đúng độ tuổi.

Gia đình ông Diu còn là điển hình trong phát triển kinh tế với việc trồng ớt, sa nhân, ngô, nuôi gia súc... cho thu nhập ổn định. Từ sự gương mẫu trong thực hiện, sáng tạo trong tuyên truyền, vận động của người có uy tín Giàng Chá Diu, 3 năm gần đây, thôn Máo Chóa Sử không xảy ra tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống...

10 năm về trước, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống là vấn đề nhức nhối ở tổ dân phố Na Đẩy, thị trấn Mường Khương, nhưng những năm gần đây, vấn đề này đã được giải quyết. Tổ dân phố không xảy ra tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. 150 hộ trong tổ tin tưởng và noi theo tấm gương người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số Lý Dung Chí.

Gần đây nhất là năm 2023, qua nguồn tin từ Nhân dân, biết được thông tin con gái 14 tuổi của gia đình anh P.V.C. có tình cảm với một bạn trai lớp 11, nguy cơ tảo hôn rất cao, anh Lý Dung Chí đến tận nhà nói chuyện với gia đình vận động các cháu tập trung học hành, đủ tuổi mới kết hôn. Nhờ khéo léo, nắm bắt tâm lý lứa tuổi, anh đã vận động thành công.

Ngoài phối hợp tuyên truyền ở các cuộc họp tổ dân phố, anh Lý Dung Chí chia sẻ cách tuyên truyền đạt hiệu quả mà anh áp dụng, đó là anh thành lập hội hiếu trên zalo. Hội này thông tin đầy đủ việc hiếu trong tổ dân phố và hội này có 100% hộ trong tổ tham gia. Qua hội hiếu, anh Lý Dung Chí tích cực phổ biến những ví dụ, câu chuyện pháp luật liên quan đến tảo hôn cũng như một số văn bản, quy định của ngành chức năng về phòng, chống tảo hôn. Mặc dù việc tuyên truyền nhiều lúc gặp khó khăn do tổ dân phố nhiều thành phần dân tộc (11 dân tộc) nhưng “mưa dầm thấm lâu”, khéo léo lồng ghép, các gia đình nhận thức được tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, nghiêm túc chấp hành và sẵn sàng chia sẻ thông tin nếu phát hiện trường hợp nguy cơ...

Những người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số như ông Giàng Chá Diu, anh Lý Dung Chí đã đóng góp quan trọng cho kết quả của công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện Mường Khương. Mường Khương hiện có 157 người có uy tín. Nhằm động viên, khích lệ người có uy tín tích cực phát huy vai trò, trách nhiệm, quý I/2024, Phòng Dân tộc huyện Mường Khương phối hợp với các đơn vị liên quan tham mưu cho UBND huyện xây dựng kế hoạch gặp mặt, cung cấp thông tin, tặng quà người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số nhân dịp tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024. Bên cạnh đó, kịp thời biểu dương, khen thưởng, lan tỏa tấm gương người có uy tín đóng góp tích cực trong các hoạt động của địa phương, nhất là phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Ông Thào Páo Dình, Phó Trưởng Phòng Dân tộc huyện Mường Khương cho biết: Năm 2023, trên địa bàn huyện phát hiện 30 trường hợp có dấu hiệu tảo hôn (giảm 7 trường hợp so với năm 2022), trong đó vận động, ngăn chặn thành công 20 trường hợp, còn lại ngành chức năng đang tích cực tuyên truyền, vận động. Riêng quý I/2024 không có trường hợp tảo hôn cũng như vi phạm hôn nhân cận huyết thống. Kết quả này có sự đóng góp không nhỏ của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, là địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống với lối sống, suy nghĩ, tập quán ăn sâu, bám rễ từ đời này qua đời khác, Mường Khương vẫn tiềm ẩn nguy cơ tảo hôn, do vậy cần phát huy hơn nữa vai trò của người có uy tín để thêm nhiều giải pháp hiệu quả trong phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.