Để khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế về du lịch, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đã sớm quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo và thể chế hoá các chủ trương, quan điểm chiến lược phát triển du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn bằng việc ban hành các Nghị quyết, Đề án, Chương trình hành động, đồng thời thường xuyên có các chỉ đạo kịp thời sát với yêu cầu thực tiễn phát triển du lịch để chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ theo giai đoạn và từng năm đảm bảo hiệu quả.

Du lịch cộng đồng là phương thức phát triển du lịch, trong đó cộng đồng dân cư là chủ thể trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch. Phát triển du lịch cộng đồng không chỉ hướng tới mục tiêu xóa đói, giảm nghèo mà còn tạo điều kiện cho người dân tham gia trực tiếp vào quá trình bảo vệ, gìn giữ và tôn tạo cảnh quan thiên nhiên, môi trường sinh thái. Hiện nay, loại hình du lịch này đang được du khách trong nước và quốc tế ưa chuộng bởi nó cung cấp những trải nghiệm chân thực cho du khách, đồng thời mang lại những lợi ích thiết thực cho cộng đồng. 

Du lịch cộng đồng ở Lào Cai đã sớm phát triển và là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước. Hiện toàn tỉnh có hơn 400 cơ sở homestay trong đó tập chung chủ yếu tại thị xã Sa Pa, huyện Bắc Hà, huyện Bát Xát, huyện Bảo Yên và thành phố Lào Cai. Năm 2019, các điểm du lịch cộng đồng đón trên 1 triệu lượt khách (trong đó khách lưu trú chiếm 10%) chiếm gần 1/5 tổng lượng khách du lịch của tỉnh Lào Cai, gấp 6,7 lần lượng khách năm 2010. Riêng điểm du lịch cộng đồng bản Cát Cát (thị xã Sa Pa) đón 823.114 lượt khách. Hiện tại tỉnh Lào Cai đã có 2 nhóm cơ sở lưu trú tại gia (homestay) của đồng bào dân tộc Giáy tại xã Tả Van (thị xã Sa Pa) và dân tộc Tày tại xã Tà Chải (huyện Bắc Hà) được Hiệp hội du lịch các quốc gia ASEAN công nhận đạt chuẩn homestay ASEAN.

Để tạo hành lang pháp lý, các chính sách cho phát triển du lịch, HĐND tỉnh Lào Cai ban hành các chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng (Nghị quyết số 06/NQ-HĐND ngày 09/04/2021 quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Lào Cai) để hỗ trợ người dân tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi với lãi suất thấp dành cho hộ cận nghèo, đồng thời tỉnh Lào Cai cũng đã công nhận 16 điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn thị xã Sa Pa; các huyện Mường Khương, Si Ma Cai, Bắc Hà và Bát Xát trong tổng 32 điểm du lịch toàn tỉnh. Các tuyến đường liên thôn ở các xã phát triển du lịch cộng đồng đã được cải thiện thông qua các Dự án đường giao thông nông thôn.

Các điểm du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh thường xuyên được tổ chức tập huấn về nghiệp vụ hướng dẫn viên tại điểm, nghiệp vụ quản lý homestay, về chế biến các món ăn và quy trình vệ sinh thực phẩm. Thị xã Sa Pa và huyện Bắc Hà còn tổ chức cho các hộ kinh doanh homestay giao lưu và học tập kinh nghiệm về phong trào vệ sinh nông thôn “Xanh - Sạch - Đẹp”. Ngoài ra, tỉnh Lào Cai còn lồng ghép trong các hoạt động của các dự án để tăng cường hỗ trợ cho các bản du lịch cộng đồng, đồng thời tăng cường quảng bá trên các website du lịch của tỉnh; trên tập gấp, tờ rơi và tại các hội chợ Du lịch.

Việc mở rộng hoạt động du lịch đến các làng bản đã tạo ra cơ hội việc làm và tăng thu nhập cho cộng đồng các dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho các đối tượng tham gia; hình thành một số thương hiệu sản phẩm góp phần quảng bá trực tiếp cho các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, sự phát triển du lịch cộng đồng cũng đem lại cơ hội phục hồi và phát triển của một số nghề truyền thống, các phong tục tập quán và sinh hoạt văn hóa cộng đồng, góp phần bảo tồn và phát huy hiệu quả bản sắc văn hóa các dân tộc. Cụ thể: sản phẩm thủ công truyền thống như thổ cẩm, nhạc cụ, trang sức bằng bạc...; ẩm thực dân tộc: thắng cố, xôi bảy màu, lạp sườn, tương ớt, gạo Séng cù... Các hoạt động văn hóa dân gian, lễ hội truyền thống cũng dần thu hút được sự tham gia của du khách và các đơn vị lữ hành, góp phần quảng bá trực tiếp cho các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc.