Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp

Phát triển giáo dục nghề nghiệp (GDNN) là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong phát triển nguồn nhân lực để hình thành nguồn nhân lực có chất lượng, hiệu quả và kỹ năng nghề cao không chỉ phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội ở Lào Cai mà còn đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập vào khu vực và thế giới.

Thực trạng GDNN ở Lào Cai

Xác định nâng cao chất lượng GDNN là yêu cầu cấp thiết, vừa đảm bảo cung ứng nguồn nhân lực có chất lượng phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, vừa đáp ứng yêu cầu quy hoạch của tỉnh và khu vực; theo đó, giai đoạn 2016-2020, Lào Cai đã sắp xếp tổ chức lại mạng lưới cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh đã giúp tinh gọn được bộ máy, tập trung nguồn lực để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho các cơ sở GDNN.

Theo ông Đinh Văn Thơ, Phó giám đốc Sở Lao động - TB&XH tỉnh, hiện nay toàn tỉnh có 17 cơ sở GDNN (có 01 trung tâm dạy nghề tư thục), trong đó có 12 cơ sở GDNN đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động giáo dục nghề nghiệp với tổng quy mô được cấp phép tuyển sinh 110 mã nghề với 9.430 người/năm; trình độ cao đẳng có 18 mã nghề, trung cấp có 35 mã nghề và sơ cấp có 57 mã nghề. Hầu hết các cơ sở GDNN trong tỉnh đều có liên kết, hợp tác với doanh nghiệp, đồng thời chủ động tổ chức đào tạo nghề gắn với thị trường lao động, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và phù hợp với tình hình phòng, chống dịch COVID-19.

Đến nay, đội ngũ cán bộ giảng viên trong các cơ sở GDNN tăng nhanh về số lượng, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng nghề, tin học, ngoại ngữ từng bước được nâng lên. Toàn tỉnh có 648 cán bộ, nhà giáo, người lao động của 17 cơ sở giáo dục nghề nghiệp và đội ngũ 450 người dạy nghề đã đủ điều kiện tham gia dạy nghề các lớp trình độ sơ cấp và dạy nghề dưới ba tháng. Chất lượng và số lượng đào tạo nghề đã có nhiều chuyển biến tích cực. Số lượng tuyển sinh tăng đều qua các năm, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp dạy nghề có việc làm tăng lên. Đào tạo nghề từng bước chuyển từ hướng “cung” sang hướng “cầu”, gắn với nhu cầu nguồn nhân lực, nhu cầu sử dụng lao động của các doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động và cầu việc làm của thị trường lao động.

Đặc biệt, các cơ sở GDNN đã không ngừng đổi mới, phát triển chương trình đào tạo phù hợp với tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia, chuẩn hóa, hiện đại hóa theo định hướng thị trường và hội nhập quốc tế. Giai đoạn 2016 - 2021, các cơ sở GDNN trên địa bàn tỉnh đã sửa đổi, thay thế và ban hành mới 275 bộ chương trình, 283 giáo trình đào tạo theo các trình độ đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới về kỹ năng, thái độ nghề nghiệp của người lao động, cũng như yêu cầu đổi mới phương pháp của giảng viên để đào tạo nguồn lao động đáp ứng yêu cầu thực tiễn ở địa phương. 

Năm 2021, toàn tỉnh đã thực hiện tuyển sinh, đào tạo nghề nghiệp cho trên 10,63 nghìn người, đạt 101,2 % kế hoạch năm. Chất lượng và hiệu quả GDNN đã có những chuyển biến rõ rệt; kỹ năng nghề của người tốt nghiệp tại các cơ sở GDNN được nâng lên. Ở nhiều nghề trọng điểm, kỹ năng nghề của lao động trong tỉnh đã đạt chuẩn quốc gia và khu vực. Lao động qua đào tạo nghề nghiệp tham gia vào hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế và đảm nhận được các vị trí công việc phức tạp; trên 80% người học có việc làm hoặc tự tạo việc làm ngay sau khi tốt nghiệp, ở một số nghề và một số cơ sở GDNN tỷ lệ này đạt gần 100%.

Định hướng phát triển GDNN trong thời gian tới

Giai đoạn 2021-2030, với định hướng đảm bảo phát triển nguồn nhân lực nhằm thực hiện thành công các mục tiêu đã được đặt ra trong phát triển kinh tế  xã hội của tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, trong đó tập trung phát triển nguồn nhân lực đủ mạnh trong các lĩnh vực du lịch, dịch vụ cửa khẩu; trung tâm công nghiệp luyện kim, hóa chất; phát triển nông nghiệp đặc hữu.

Theo đó, tỉnh Lào Cai đặt mục tiêu đào tạo mới; bồi dưỡng, đào tạo nâng cao tay nghề cho khoảng 58.000 lao động. Đến năm 2025, tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề đạt trên 65%; tỷ lệ qua đào tạo đạt trên 70%, trong đó tỷ lệ lao động có văn bằng, chứng chỉ đạt 32%. Xây dựng hệ thống phần mềm ứng dụng công nghệ thông tin cung cấp, quản lý và kết nối thông tin thị trường lao động đi - đến, cung - cầu giữa tỉnh - huyện - xã và các địa phương ngoài tỉnh (theo hướng chợ lao động - việc làm điện tử). Xây dựng Trường Cao đẳng Lào Cai trở thành trường chất lượng cao trong khu vực phía Bắc, thực hiện tự chủ 100% chi thường xuyên. Ký kết, hợp tác với khoảng 300 doanh nghiệp, cơ sở đào tạo gắn với thực hành tại doanh nghiệp, hộ sản xuất kinh doanh và bố trí việc làm tại chỗ theo hình thức 4 nhà: Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp - Nhà nông.

Để đạt được mục tiêu trên, Lào Cai cần triển khai đồng bộ các giải pháp tăng cường gắn kết GDNN với thị trường lao động và việc làm bền vững. Nâng cao chất lượng hoạt động dự báo ngắn hạn, trung hạn và dài hạn về nhu cầu nguồn nhân lực, nhu cầu việc làm và nhu cầu đào tạo theo lĩnh vực, ngành nghề, cấp trình độ đào tạo; hình thành cơ sở dữ liệu về cung cầu thị trường lao động. Tiếp tục nghiên cứu ban hành cơ chế, chính sách của địa phương nhằm khuyến khích doanh nghiệp tham gia hoạt động GDNN. Phát huy vai trò của các đơn vị sử dụng lao động, người sử dụng lao động, hiệp hội nghề nghiệp trong đổi mới, nâng cao chất lượng GDNN.

Bên cạnh đó, các ngành, địa phương trong tỉnh tiếp tục xây dựng chương trình mục tiêu, đề án, dự án đổi mới GDNN, gắn với đào tạo và đào tạo lại đáp ứng yêu cầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Thúc đẩy xã hội hóa GDNN, xây dựng xã hội học tập; đẩy mạnh hình thức vừa làm, vừa học của người lao động trong các doanh nghiệp. Cùng với đó, đẩy mạnh tự chủ của các cơ sở GDNN gắn với trách nhiệm giải trình, cơ chế đánh giá độc lập, sự kiểm soát của nhà nước, giám sát của xã hội. Chuyển đổi hoạt động của các cơ sở GDNN công lập đủ điều kiện sang cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, hạch toán như doanh nghiệp. Thúc đẩy liên kết, hợp tác, phối hợp, kết nối, chia sẻ thông tin thị trường lao động đào tạo gắn việc làm giữa nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp - nhà nông, giữa các địa phương trong và ngoài tỉnh, khu vực và quốc tế.