Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở (QCDC) trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, trong những năm qua, các cấp ủy, chính quyền trên địa bàn tỉnh thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên, liên tục. Kịp thời ban hành văn bản triển khai thực hiện Kết luận số 120-KL/TW, ngày 07/01/2016 của Bộ Chính trị khóa XI về "Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở" gắn với việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng; nghị quyết đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2015 - 2020, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” và Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về "đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh". Việc thực hiện QCDC trên địa bàn tỉnh tiếp tục được duy trì theo nề nếp. Trong hoạt động các cơ quan, đơn vị đã có sự phân công rõ trách nhiệm, quyền hạn với phương châm tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Công tác lãnh đạo của các cấp ủy đảng, sự điều hành của các cấp chính quyền và sự phối hợp của MTTQ và các đoàn thể đã bước đầu được thực hiện đồng bộ. Việc thực hiện QCDC ở các loại hình cơ sở đã từng bước thực hiện có hiệu quả, có chiều sâu, tác động tích cực đến công tác xây dựng tổ chức cơ sở Đảng, chính quyền, đoàn thể quần chúng, tạo ra lề lối làm việc theo hướng dân chủ công khai, nâng cao tinh thần trách nhiệm cho cán bộ, đảng viên, góp phần xây dựng cơ quan, đơn vị trong sạch vững mạnh, cán bộ, đảng viên có phẩm chất, lối sống lành mạnh, chống tham nhũng, lãng phí, góp phần tăng cường sự đoàn kết, đồng thuận của xã hội.
Trong đó, việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân theo Pháp lệnh số 34 - PL/UBTVQH11, ngày 20/4/2001 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn luôn được các cấp, các ngành chú trọng thực hiện. Các nội dung của việc dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra được niêm yết tại trụ sở chính quyền, nơi làm việc và phòng cơ chế một cửa. Các khoản thu nộp các loại quỹ, chương trình, dự án, các khoản huy động đóng góp và kết quả đóng góp của nhân dân tham gia xây dựng các công trình phúc lợi công cộng đều được các xã chú trọng thông báo trên loa truyền thanh, niêm yết công khai tại nhà văn hóa thôn, trung tâm học tập cộng đồng và tại các công trình được xây dựng; việc công khai các dự án, công trình đầu tư về xây dựng nông thôn mới, phát triển sản xuất, Chương trình 135, hỗ trợ sản xuất cho hộ nghèo, rà soát điều tra hộ nghèo, cấp gạo cứu đói, vay vốn phát triển sản xuất; kế hoạch điều chỉnh địa giới hành chính… được các cấp ủy, chính quyền cơ sở quan tâm triển khai thực hiện có hiệu quả; thực hiện niêm yết công khai tại trụ sở để cán bộ, nhân dân biết và theo dõi, giám sát. Các chủ trương, chính sách an sinh xã hội, các chế độ chính sách đối với người có công với cách mạng, BHYT cho người nghèo, trợ cấp cho hộ nghèo, trẻ mồ côi, người cao tuổi, chế độ cho quân nhân phục viên, chế độ chính sách cho những người phục vụ dân quân hỏa tuyến; việc xây dựng, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố đều được đưa bàn bạc dân chủ, trực tiếp quyết định hoặc tham gia ý kiến trước khi cấp có thẩm quyền quyết định.
Các xã, phường, thị trấn đều có lịch tiếp công dân niêm yết tại trụ sở; chủ tịch UBND các xã, phường, thị trấn duy trì lịch tiếp công dân và giải quyết kịp thời đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân. Mô hình cải cách hành chính “một cửa”, “Một cửa liên thông” được tập trung đẩy mạnh để hướng dẫn, thực hiện các thủ tục, chế độ, chính sách cho Nhân dân, tiếp nhận và trả kết quả đúng thời gian quy định; tổ chức cho Nhân dân phát huy tốt quyền làm chủ trong hiệp thương, ứng cử, đề cử việc sắp xếp vị trí người hoạt động không chuyên trách ở xã và thôn bản theo Nghị quyết số 37/2016/NQ/HĐND ngày 18/7/2016 của HĐND tỉnh Lào Cai về số lượng chức danh và phụ cấp đối với hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thôn bản, chế độ hoạt động đối với công dân, dân quân trong thời gian thực hiện nhiệm vụ.
Nhân dân thực hiện quyền giám sát của mình thông qua hoạt động của ban thanh tra nhân dân và ban giám sát đầu tư của cộng đồng. Thông qua đó đã góp phần phát hiện, kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ngăn chặn và xử lý kịp thời công tác quản lý, các hoạt động đầu tư không đúng quy hoạch, các việc làm sai quy định, gây thất thoát, lãng phí vốn và tài sản nhà nước, ảnh hưởng xấu đến chất lượng công trình, xâm hại lợi ích của cộng đồng, đồng thời góp phần nâng cao vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ cấp xã, chất lượng các dự án, công trình, nhất là các công trình xã hội hóa trong nhân dân, đảm bảo xây dựng quy hoạch được duyệt, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và có hiệu quả cao. Trong 3 năm 2016 - 2018, Ban thanh nhân dân đã tổ chức được 976 cuộc giám sát, Ban giám sát đầu tư của cộng 760 cuộc giám sát.
Việc thực hiện QCDC ở cơ sở có tác động tích cực đối với sự phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội; giải quyết việc làm và đời sống; ổn định chính trị ở nông thôn xã, phường, thị trấn. Đặc biệt là trong xây dựng nông thôn mới. Trong 3 năm (2016- 2018), toàn tỉnh đã huy động nhân dân tham gia tự nguyện đóng góp xây dựng nông thôn mới, thi công được 1.679 km đường giao thông nông thôn, trong đó: bê tông xi măng 925,97 km, cấp phối 480,07km, mở mới 264,55 km; làm mới 19.037 nhà tiêu hợp vệ sinh, 13.652 chuồng trại gia súc hợp vệ sinh, đào được 28.936 hố rác gia đình, xây dựng được 407 mô hình nhà sạch vườn đẹp; huy động các các cơ quan, đơn vị, tập thể, doanh nghiệp, nhân dân tham gia tự nguyện đóng góp xây dựng nông thôn mới với tổng số tiền mặt trên 20 tỷ đồng, 338.420,16 công lao động; hiến 622.982,9m2 đất để xây dựng các công trình phúc lợi trong cộng đồng dân cư vùng cao......góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng nông thôn mới của tỉnh./.
Tác giả: Thanh Bình