Tết của người Tày Nghĩa Đô, Bảo Yên
Lượt xem: 108

Khi hoa đào, hoa mận nở cũng là lúc báo hiệu năm mới đã về, người Tày Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên lại rộn ràng đón tết mừng năm mới (gọi là Kins Chiêng). Tết diễn ra từ ngày ba mươi tháng chạp kết thúc ngày mười lăm tháng giêng với ý nghĩa đăc biệt thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” biết ơn tổ tiên, kính trọng cha mẹ, anh em, đoàn kết trong gia đình, dòng họ và trong cộng đồng.

Sáng ngày ba mươi Tết, chủ nhà dùng ngọn cây trúc quét từ trên xuống, từ trong ra ngoài, quét dọn nhà cầu mong năm mới mọi thứ đều mới, tổ tiên phù hộ cho gia đình con cháu mạnh khỏe, cuộc sống ấm no. Khi quét, ông chủ nhà vừa quét vừa trình bày: Ngày lành tháng tốt, gia chủ tôi quét sạch từ trên xuống dưới cho vào hố rác để đốt, để con cháu đến ngày mùng Một Tết đón năm mới vui vẻ; cầu mong mọi người có sức khỏe, vui vẻ làm ăn... Năm mới hoa mận, hoa đào đã nở rồi, con cháu phải thay đổi cách thức làm ăn, thay đổi trí tuệ, tư tưởng để phát triển kinh tế gia đình.

Một nghi thức không thể thiếu, để đón tết năm mới người Tày có tục lệ tắm rửa, gội đầu sạch nhằm để cầu may. Nước tắm, gội dùng lá bưởi, lá thanh thảo, lá trầu không, quả bồ kết vừa thơm. Khi tắm gội, người tắm thường nói vài câu đại ý: Hôm nay tôi tắm để cho trôi hết những cái bẩn, cái ốm đau bệnh để đón tết; cầu mong một năm sức khỏe.

Mâm cỗ dâng cúng tổ tiên bày tại sàn, dưới các ống nhang thờ tổ tiên. Gia chủ dải chiếu mới rồi đặt mâm, xếp bánh chưng (dưới mỗi ống nhang xếp một chồng tầm 10 chiếc), tiếp đến là bộ khay đựng ấm và chén trà đã pha, khay chai và 6 chén uống rượu, đĩa trầu cau quệt vôi, thuốc lào hoặc thuốc lá. Tiếp đến là vài cành hoa mận, hoa đào cắm ở đầu mâm, mâm ngũ quả (cam, quýt, bưởi, hồng và nải chuối), bánh kẹo cùng các lễ vật do các con cháu mang về. Trên mâm, gia chủ đặt một ít tiền mặt, có thể là tiền giấy hoặc tiền xu, nhiều ít tùy vào điều kiện của từng nhà. Trước kia, chủ nhà người Tày bày vào mâm lễ vài đồng bạc trắng, nay bày tiền giấy vài trăm nghìn. Tùy theo từng năm, kinh tế gia đình làm ăn khấm khá sẽ bày lên mâm số tiền nhiều hơn năm cũ mục đích để thông báo với tổ tiên nhờ ơn, nhờ phúc của tổ tiên gia đình làm ăn gặp nhiều may mắn.

Bày xong mâm, ông chủ thắp đèn, nến, đốt hương mới, cắm vào mỗi ống hương 2 que, rồi tiến hành cúng ma tổ tiên, nội dung lời cúng thông báo cho ma tổ tiên biết hôm nay là tất niên, mai là tết năm mới, con cháu mời tất cả ma tổ trên thờ tại các ống nhang từ 1 đến 5 đời đến tại nơi chiếu thờ, hưởng bữa tết hết năm cũ, đón năm mới đến. Con cháu mổ lợn to chế biến thành nhiều món có bánh nếp thơm, có năm loại quả ngon vật lạ, có rượu thơm ngon nhiều chai… Mời tổ tiên ăn cho no, uống cho say, cầu mong tổ tiên phù hộ cho con cháu một năm mới vui vẻ, đầy đủ, hạnh phúc…

Giao thừa là thời khắc quan trọng chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Chủ nhà nghe tiếng gà trống gáy đoán biết năm mới tốt hay xấu, gà trống gáy 3 tiếng là báo hiệu những điều tốt đẹp. Nếu gà gáy liên hồi báo hiệu một năm mới làm ăn gặp nhiều khó khăn.

Người Tày dòng họ Lương ở xã Nghĩa Đô cho biết, họ đi xin nước không căn cứ theo tiếng gà gáy sớm hay muộn mà dựa vào giấc mơ của các thành viên trong gia đình cử người đi xin nước mới đầu năm. Những người mơ bị đứt tay, chảy máu hoặc bị chó cắn, đánh nhau, bị người ta đuổi, hoặc mơ thấy thiên tai, hỏa hoạn, mơ cháy nhà là người đi xin nước đầu năm mới. Ý nghĩa của việc xin nước là cầu xin Thần Nước cung cấp đủ nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt và sản xuất của con người, đồng thời mục đích xin nước là nhằm mục đích dập tắt mọi hỏa hoạn; không bị cháy nhà, cháy rừng; khi đi xin nước, người Tày mang theo một que hương đến chỗ máng nước, giếng nước (trước kia, người Tày lấy nước ở ngòi Nậm Luông) cắm que hương bên cạnh nơi xin nước.

Khấn xong, người xin nước vái 3 vái rồi đem nước mới về nhà đun nước uống, rửa mặt cho sạch sẽ. Nước đun sôi được pha chè đặt lên bàn thờ tổ tiên với ý nghĩa mời tổ tiên uống nước mới, nước lộc đầu năm. Sau đó, tất cả các thành viên trong nhà lấy khăn mặt ra để rửa mặt. Người Tày quan niệm nước mới đầu năm là nước thiêng nên khi rửa mặt sẽ rửa trôi những điều rủi ro của năm cũ, cầu mong điều may mắn sẽ đến trong năm mới.

Gia Lâm
Thông tin mới nhất
Thống kê truy cập
  • Đang online: 1
  • Hôm nay: 1
  • Trong tuần: 1
  • Tất cả: 1
Đăng nhập