Công tác dân vận trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 37-NQ/TW của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh Lào Cai
Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 37-NQ/TW ngày 01/7/2004 về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ đến năm 2020; dưới sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, cơ quan Ban Dân vận Tỉnh ủy đã tham mưu với tỉnh những nội dung Nghị quyết 37 liên quan gắn với công tác dân vận, dân tộc, tôn giáo và thực hiện quy chế dân chủ trên địa bàn tỉnh được cụ thể hóa bằng các chỉ thị, nghị quyết, đề án, kế hoạch…nhằm tăng cường công tác vận động quần chúng nhân dân chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, góp phần ổn định tình hình nhân dân, tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh như:
, phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh xây dựng kế hoạch, tổ chức khảo sát đánh giá thực trạng 38 xã đặc biệt khó khăn, qua đó xây dựng báo cáo đề xuất Ban thường vụ Tỉnh ủy các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, củng cố an ninh quốc phòng ở các xã này. Kết quả trong 2 năm 2003 - 2004, Ban Dân vận được UBND tỉnh giao trực tiếp chỉ đạo các huyện, thị xây dựng được 53 nhà văn hoá thôn, bản và đưa vào sử dụng, phát huy hiệu quả trong việc nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Được nghiệm thu Dự án “Bảo tồn và phát triển cây chè Tuyết Shan cổ thụ” tại 2 xã Tả Van “công tác vận động quần chúng giai đoạn 2001 - 2005” Nghị quyết số 09-NQ/TU của Tỉnh ủy về Chư và Hoàng Thu Phố huyện Bắc Hà. Thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành: Đánh giá thực trạng thực hiện QCDC ở cơ sở trên địa bàn và những giải pháp thực hiện QCDC ở cả 3 loại hình cơ sở giai đoạn 2004 - 2010. Ban Dân vận Tỉnh ủy đã chỉ đạo các cấp ủy huyện, thành phố việc nâng cao nhận thức cấp ủy chính quyền trong thực hiện các chương trình mục tiêu thực hiện Nghị quyết 37, tổ chức thực hiện các nguồn vốn đầu tư, hỗ trợ cho các xã đặc biệt là các xã biên giới, khu vực đồng bào dân tộc thiểu số kém phát triển. Chỉ đạo công tác kiểm tra nắm tình hình thực hiện Nghị quyết của các xã được hưởng thụ sử dụng nguồn kinh phí đầu tư có hiệu quả.
Tham mưu Tỉnh ủy triển khai thực hiện Nghị quyết số 07 - NQ/TU, ngày 10/5/2007 về nâng cao năng lực, đổi mới nội dung và phương pháp hoạt động công tác vận động quần chúng, giai đoạn 2006 - 2010; Đề án số 24 - ĐA/TU của Tỉnh ủy về “Nâng cao năng lực, đổi mới nội dung và phương thức hoạt động công tác vận động quần chúng, giai đoạn 2011 - 2015”, Chỉ thị số 21 - CT/TU, ngày 25/5/2012 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng chống, ngăn chặn phụ nữ bỏ đi khỏi địa phương; Đề án số 01- ĐA/TU của Tỉnh ủy “Một số giải pháp phòng chống tình trạng phụ nữ bỏ đi khỏi địa phương giai đoạn 2012-2015”. Ban Dân vận đã thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy tập trung hướng về cơ sở trong thực hiện các chương trình mục tiêu, mà tập trung là Chương trình Nghị quyết 37, Chương trình 135 của Chính phủ, các chương trình đề án của tỉnh về tập trung phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn: đường giao thông, trường học và phát triển sản xuất nông nghiệp nâng cao đời sống. Ban Dân vận đã thường xuyên kiểm tra cơ sở các xã khó khăn trong thực hiện các chương trình mục tiêu và có nhiều ý kiến với cơ sở trong thực hiện các chương trình mục tiêu của Nghị quyết 37 đã được lồng ghép các nguồn vốn của địa phương, thúc đẩy kinh tế phát triển ổn định. Tham mưu ban hành văn bản lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác dân vận, đặc biệt là Quyết định số 783-QĐ/TU ngày 02/12/2013 của Tỉnh ủy về Quy chế tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với Nhân dân, Chỉ thị số 34-CT/TU ngày 13/12/2013 của Tỉnh ủy về “Tăng cường công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và sử dụng cán bộ người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai”, Chỉ thị số 40-CT/TU ngày 28/3/2014 của Tỉnh ủy về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân tộc trên địa bàn tỉnh”.
Tham mưu Đề án 17 của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XV, nhiệm kỳ 2015-2020 về “Tiếp tiếp tục đổi mới công tác tư tưởng chính trị, tuyên truyền vận động tỉnh Lào Cai”; Chỉ thị số 18-CT/TU ngày 15/9/2016 của Tỉnh ủy Lào Cai về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp tỉnh Lào Cai”, trên cơ sở Chỉ thị số 18 của Tỉnh ủy, Ban Dân vận Tỉnh ủy phối hợp tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1902/QĐ-UBND, ngày 01/06/2017 về việc ban hành Quy định về thực hiện công tác Dân vận trong quy hoạch, xây dựng và đền bù giải phóng mặt bằng đối với các dự án phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Với chủ trương của tỉnh là tập trung cho cơ sở, Ban Dân vận Tỉnh ủy đã chỉ đạo Ban Dân vận các huyện, thành phố phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, với các cấp chính quyền trong thực hiện các chương trình xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, xây dựng mô hình dân vận khéo trong phát triển kinh tế. Thường xuyên nắm tình hình cơ sở thông qua hoạt động mô hình tuyên vận xã, phường, thị trấn đã làm chuyển biến mạnh mẽ về tư tưởng trong nhân dân, do đó tăng trưởng kinh tế thường xuyên đạt cao trên 10%. Số hộ giảm nghèo nhanh, đời sống văn hóa nhân dân vùng cao, khu vực biên giới ngày một ổn định, phát triển.
Tham mưu Tỉnh ủy sơ kết đánh giá 10 năm công tác cải tạo một số tập quán lạc hậu giai đoạn 2006-2016, đồng thời ban hành Kế hoạch 158-KH/TU, về tuyên truyền, vận động nhân dân cải tạo tập quán lạc hậu trong việc cưới, việc tang, lễ hội và trong sinh hoạt đời sống trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2018-2020; Qua quá trình thực hiện đến nay số hộ gia đình tổ chức đám cưới thách cưới cao, ăn uống nhiều bữa, dài ngày đã giảm, thay vào đó lễ cưới đã được tổ chức lành mạnh, trang trọng, tiết kiệm, phù hợp với truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, phù hợp với hương ước, quy ước thôn bản, cơ bản thực hiện đúng Luật hôn nhân và gia đình; số cặp đăng ký kết hôn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng tăng; tình trạng để người chết trong nhà quá 48 tiếng và thực hiện nghi lễ tốn kém đã giảm rõ rệt; không còn tình trạng không cho người chết vào áo quan. Bên cạnh đó, việc vệ sinh môi trường nông thôn được cải thiện, tình trạng thả rông gia súc đã giảm đáng kể, góp phần tạo môi trường sống xanh, sạch, đẹp cho người đồng bào dân tộc. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai sâu rộng, tác động tích cực đến đời sống nhân dân; trong năm 2004 toàn tỉnh có 1.410 khu dân cư đạt tiên tiến (70,6%), có 1.957/1.997 khu dân cư tổ chức ngày hội đại đoàn kết các dân tộc (97,99%) đến hết năm 2018, toàn tỉnh có 84% số thôn và 81% số hộ gia đình đạt tiêu chuẩn văn hóa. Phối hợp tham mưu Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 33-CT/TU ngày 30/10/2017 của Tỉnh ủy về việc “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai”.
Trong những năm qua, Ban Dân vận Tỉnh ủy đã chỉ đạo hệ thống dân vận trong toàn tỉnh phối hợp, tham mưu cấp ủy, chính quyền triển khai đồng bộ các biện pháp giải quyết tốt tình hình an ninh trên tuyến biên giới, an ninh chính trị nội bộ, vùng đồng bào dân tộc thiểu số… phòng ngừa, đấu tranh làm thất bại âm mưu “Diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch, đấu tranh có hiệu quả với hoạt động “Nhà nước Mông”, hoạt động tôn giáo trái pháp luật; đã giảm thiểu tình trạng khiếu kiện phức tạp; ngăn chặn tình trạng xuất nhập cảnh trái phép, di cư tự do, phụ nữ bỏ đi khỏi nơi cư trú; giải quyết kịp thời các vụ việc phức tạp ngay từ cơ sở, không để hình thành các điểm nóng về an ninh, trật tự. Quan tâm xây dựng đội ngũ cốt cán, nòng cốt ở thôn, bản; phát huy vai trò già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, người có uy tín trong công tác vận động quần chúng; tăng cường các tổ, đội công tác bám nắm địa bàn cơ sở phối hợp với chính quyền địa phương giải quyết các vấn đề phát sinh ngay từ cơ sở. Bên cạnh đó, Ban Dân vận Tỉnh ủy đã phối hợp xây dựng Quy chế phối hợp số 1903/QC-PH, ngày 30/11/2015 Quy chế phối hợp thực hiện công tác dân vận giữa Cục Chính trị Quân khu II với Ban Chỉ đạo điều hành phối hợp hoạt động 9 tỉnh trên địa bàn, thành lập Ban Chỉ đạo điều hành phối hợp hoạt động giữa Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh với các tổ chức chính trị - xã hội tỉnh.
Tuy nhiên, tình trạng lao động xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc làm thuê gia tăng, phụ nữ bỏ đi khỏi địa phương, nạn tảo hôn, mua bán người; đơn thư, khiếu kiện, khiếu nại, bức xúc trong nhân dân…vẫn xảy ra; tình trạng ô nhiễm môi trường tại một số Nhà máy, khu công nghiệp cũng là những vấn đề quan tâm, đáng lo ngại làm ảnh hưởng đến tư tưởng và đời sống của Nhân dân trên địa bàn tỉnh. Hoạt động tuyên truyền đạo trái pháp luật ngày càng tinh vi, tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp. Quản lý hoạt động tôn giáo, dân tộc, nhất là đối với đạo Tin Lành còn nhiều khó khăn; tình trạng truyền đạo trái pháp luật, kích động ly khai, tự trị, tuyên truyền thành lập “Nhà nước riêng” diễn biến phức tạp; An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội vẫn tiềm ẩn nhiều nhân tố phức tạp, gây mất ổn định.
* Nguyên nhân tồn tại hạn chế:
- Do điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội tỉnh Lào Cai nói riêng và vùng trung du và miền núi Bắc Bộ nói chung mang tính đặc thù, có nhiều khó khăn; các thế lực thù địch tập trung chống phá thông qua các chiêu bài lợi dung vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền, đặc biệt là ở địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
- Việc phổ biến, quán triệt Nghị quyết số 37-NQ/TW ở cơ sở chưa thật sự sâu rộng; nhận thức về ý nghĩa chiến lược, tầm quan trọng, tính cấp bách của Nghị quyết chưa đầy đủ, đồng đều.
- Cơ chế, chính sách đặc thù cho vùng chưa được ban hành kịp thời, nguồn lực đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu, mục tiêu, nhiệm vụ Nghị quyết đề ra.
- Một số cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ sở còn thiếu chủ động, sáng tạo, chưa phát huy cao độ vao trò của người dân và doanh nghiệp trong phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo. Sự phối hợp trong quá trình triển khai thực hiện các nhiệm vụ nhiều lúc, nhiều nơi chưa kịp thời; tính liên kết còn nhiều hạn chế.
Trong thời gian tới cần thực hiện các giải pháp sau để tiếp tục triển khai thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết số 37-NQ/TW, cụ thể:
Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nhận thức về yêu cầu quan trọng và cấp bách của việc đẩy mạnh phát triển kinh tế- xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng trung du và miền núi Bắc Bộ trên địa bàn tỉnh Lào Cai, để từ đó chủ động, tích cực tham gia, phối hợp thực hiện tốt.
Thứ hai, tiếp tục đầu tư xây dựng và hoàn thiện cơ bản các thiết chế văn hóa cơ sở, coi trọng việc gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của các dân tộc, xóa bỏ các tập tục lạc hậu. Tập trung phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt ưu tiên đào tạo cán bộ tại chỗ, cán bộ là người dân tộc thiểu số.
Thứ ba, thực hiện tốt các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về công tác dân tộc, tôn giáo; các chương trình quốc gia về xóa đói, giảm nghèo bền vững. Tăng cường công tác quản lý nhà nước, chống lợi dụng dân tộc, tôn giáo, tuyên truyền xuyên tạc của các thế lực thù địch, đặc biệt là ở các địa bàn trọng điểm.
Thứ tư, tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, ban hành đồng bộ các cơ chế, chính sách đặc thù, trọng tâm là những cơ chế, chính sách nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng như: cơ chế, chính sách và pháp luật về đất đai, giải phóng mặt bằng, di dân, tái định cư; các cơ chế, chính sách về tài chính, nhất là đối với đối tượng nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số./.
Tác giả: Ban vận Tỉnh ủy Lào Cai