Là tỉnh vùng cao, biên giới, nhiều dân tộc, diện tích tự nhiên 6.383,89 km2; Dân số toàn tỉnh có 730.420 người, gồm 25 dân tộc cùng chung sống, đồng bào các dân tộc thiểu số chiếm 66,2% dân số toàn tỉnh; trong đó dân tộc Mông chiếm 24,22%, dân tộc Tày 14,47%, dân tộc Dao 14,49%, dân tộc Giáy 4,4%, còn lại là các dân tộc khác như: Nùng, Hà Nhì, Phù Lá, Hoa, Sán Chay, Bố Y, La Chí... chiếm 8,62%. Toàn tỉnh có 7 huyện, 1 thị xã và một thành phố với 152 xã, phường, thị trấn, trong đó có 104 xã và 967 thôn đặc biệt khó khăn. Trong những năm qua dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát của của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh và sự vào cuộc của các cấp, các ngành; tỉnh Lào Cai đã triển khai, thực hiện tốt các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội cho vùng đồng dân tộc thiểu số và đem lại hiệu quả thiết thực. Tốc độ tăng trưởng GRDP duy trì hàng năm ở mức cao, trung bình trên 10%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh theo hướng tích cực; kết cấu hạ tầng tiếp tục có bước phát triển; chất lượng giáo dục, y tế, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân ngày được nâng cao; đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào tiếp tục được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo vùng dân tộc thiểu số giảm 3 - 5%/năm; kết quả năm 2019 tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn còn 11,46%, cận nghèo 9,87%; đến nay đã có 55 xã hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg, ngày 14/4/2015 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025”; tỉnh Lào Cai đã ban hành Kế hoạch chỉ đạo, quán triệt các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp theo Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đến các cơ quan, đơn vị, địa phương và nhân dân trên địa bàn tỉnh; Ban hành quyết định thành lập Ban chỉ đạo phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống của tỉnh gồm 26 thành viên, do 01 đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban chỉ đạo; Chỉ đạo các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Đề án 498 của  Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cấp huyện và cấp xã; Chỉ đạo đẩy mạnh công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng như Báo Lào Cai, Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh... Để cụ thể hóa Quyết định 498 của Thủ tướng Chính phủ, Tỉnh ủy Lào Cai đã ban hành Chỉ thị số 33-CT/TU, ngày 30/10/2017 "Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai"; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1679/QĐ-UBND, ngày 05/6/2018 quy định về trách nhiệm, phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong công tác quản lý, xử lý vi phạm liên quan đến tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lào Cai; hàng năm UBND tỉnh đều ban hành Kế hoạch triển khai Quyết định số 498/QĐ-TTg gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 33-CT/TU. Đồng thời chỉ đạo các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố bám sát nội dung của Quyết định số 498/QĐ-TTg và Chỉ thị số 33-CT/TU để xây dựng kế hoạch, chương trình, nghị quyết cụ thể nhằm thực hiện có hiệu quả công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Thực hiện chỉ đạo của tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố đã nghiêm túc quán triệt, tuyên truyền, triển khai thực hiện trong toàn hệ thống chính trị, góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và đồng bào dân tộc thiểu số về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; 9/9 huyện, thành phố và 100% các xã đã thành lập Ban chỉ đạo phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; thường xuyên nắm tình hình, kịp thời ngăn ngừa và xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, nhằm giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn.

Trong 5 năm qua các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở đã tập trung đẩy mạnh, tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, cán bộ, đảng viên và nhân dân về thực hiện việc phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số thông qua các hội nghị, các hội thảo; tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua các tờ rơi, áp phích... cụ thể như: đã tổ chức được 577 hội nghị tuyên truyền với 62.889 người tham gia; 9.911 các hoạt động tuyền thông về công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đến nhân dân thông qua các chương trình thông tin lưu động, chiếu bóng lưu động, biểu diễn văn nghệ với tổng số 587.997 lượt người tham gia; in ấn 27.878 tờ rơi, pa nô, áp phích phát cho người dân và treo tại thôn, bản, xã, phường, thị trấn, các đơn vị trường học; biên soạn 3.879 tin, bài tuyên truyền về giảm thiểu tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên phương tiện thông tin đại chúng báo, đài của tỉnh, huyện, xã; phối hợp với các trường học tổ chức hoạt động ngoại khóa, xây dựng tiểu phẩm, hội nghị thảo luận các biện pháp nhằm hạn chế và ngăn chặn việc tổ chức cưới tảo hôn, đồng thời đưa nội dung giáo dục giới tính, giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống lồng ghép vào các môn học; phối hợp với ngành y tế tổ chức tuyên truyền, tư vấn sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ; Xây dựng mô hình thí điểm như: “Tổ phụ nữ không có con tảo hôn”, “Câu lạc bộ tiền hôn nhân”; “Câu lạc bộ nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”...; hoạt động của các mô hình đã giúp cho các hội viên được chia sẻ, giao lưu, tham gia học hỏi những kinh nghiệm hay, nhận thức rõ về những hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; Trong giai đoạn 2015 - 2020 đã tư vấn được 1.478 cuộc với 22.734 lượt người tham gia. Đặc biệt các huyện, thị xã, thành phố còn tổ chức ký cam kết với ông mai, bà mối, thầy mo, thầy cúng, tại các thôn, bản không xem ngày cưới cho các cặp nam - nữ chưa đủ tuổi kết hôn, không hôn nhân cận huyết thống; xây dựng kịch bản, ghi hình “Phiên tòa giả định” xử lý các trường hợp vi phạm về Luật hôn nhân gia đình để làm tư liệu tuyên truyền rộng rãi trên địa bàn các xã, các trường học. Tại một số huyện đã triển khai quản lý và xử lý các trường hợp vi phạm về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống như: huyện Si Ma Cai, Bắc Hà, Bảo Yên, Bảo Thắng đã giải quyết, xử lý 377 trường hợp vi phạm hành chính tổ chức cho người chưa đủ tuổi kết hôn với số tiền 133,2 triệu đồng; huyện Bát Xát ngăn chặn thành công 18 trường hợp học sinh bỏ học có hiện tượng về chung sống với nhau như vợ chồng và đã quay trở lại trường tiếp tục học tập...

Với sự tích cực vào cuộc của các sở, ban, ngành và địa phương, sau 5 năm thực hiện Quyết định 498 của Thủ tướng Chính phủ, tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã có nhiều chuyển biến tích cực: năm 2015 trên địa bàn có 379 trường hợp tảo hôn và 03 cặp cận huyết thống; năm 2016, có 722 trường hợp và 04 cặp cận huyết thống; từ năm 2017- 2020 tình trạng tảo hôn trên địa bàn có chiều hướng giảm dần (năm 2017, có 601 trường hợp và 05 cặp cận huyết thống; năm 2018, giảm còn 339 trường hợp và 06 cặp cận huyết thống; năm 2019, còn 283 trường hợp và 02 cặp cận huyết thống; 5 tháng đầu năm 2020 trên địa bàn tỉnh còn 79 trường hợp tảo hôn, không còn xảy ra hôn nhân cận huyết thống). Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên vẫn còn một số tồn tại, khó khăn trong quá trình thực hiện Quyết định 498, đó là: công tác lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy, chính quyền trong triển khai thực hiện Quyết định 498 có lúc có nơi chưa sát sao, kịp thời; tình trạng tảo hôn vẫn còn xảy ra và có xu hướng tăng trở lại tại một số địa bàn; đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vẫn còn khó khăn; trình độ dân trí và nhận thức của một bộ phận đồng bào vẫn còn hạn chế; Chế tài và mức độ xử lý vi phạm hành chính chưa đủ mạnh để ngăn ngừa, răn đe tình trạng tảo hôn và cận huyết thống...

Để tiếp tục quán triệt thực hiện tốt Quyết định 498 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn tỉnh thời gian tới cần thực hiện tốt một số nhiệm vụ sau: Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, nâng cao vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức đoàn thể, tạo sự thống nhất về nhận thức, đồng thuận xã hội trong công tác phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; Tiếp tục đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền, lựa chọn nội dung tuyên truyền có trọng tâm, phù hợp với từng địa bàn, từng đối tượng, thành phần dân tộc; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước trong công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; Cần có chế tài đủ mạnh để xử lý các trường hợp vi phạm, đồng thời khen thưởng, biểu dương kịp thời những đơn vị, cá nhân có thành tích trong việc ngăn chặn tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống; Tiếp tục tập trung các nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, cải tạo tập quán lạc hậu, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vùng dân tộc thiểu số nhằm từng bước giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn.